IsiXhosa ULWIMI LWASEKHAYA (HL) kwiBanga 6 linyathelo elibalulekileyo elijolise ekufundiseni ukuthetha, ukubhala, nokuqonda okunzulu, kunye nokusebenzisa izakhiwo zolwimi olusisiseko. Le kharityhulam ikhuthaza ubhalo loyilo, uhlalutyo olunzulu lwetekisi, kunye nokusebenzisa ngokufanelekileyo izakhi zolwimi.
Eli nqaku lichaza i-2026 IsiXhosa HL IBANGA 6 ATP, licacisa iindawo ekufuneka kugxilwe kuzo kwikota nganye.
IsiXhosa HL IBANGA 6 ATP 2026
Isikhokelo SokuFundisa sihlulwe iikota ezine, kunye noHlolo oluSesikweni olwenziwa ngokuqhubekayo ukujonga inkqubela yomfundi.
Ikota 1: AmaNqaku ePhephandaba, iNoveli, neTekisi eCengayo
Ugxininiso: Le kota igxile kwingxoxo enobungqina, ubhalo olucengayo, kunye nokugqibezela uhlolo lokuFunda ngokuVakalayo.
- UkuPhulaphula nokuThetha (Iorali):
- Phulaphula iingxelo zikanomathotholo/zephephandaba aze axoxe ngemiba ekhoyo, ebuza imibuzo ebalulekileyo.
- Phuhlisa ingxoxo elungeleleneyo aze avakalise uluvo aluxhase ngobungqina obubambekayo.
- Xoxa ngeNoveli/Incwadi yokufunda neetekisi ezicengayo, ethelekisa izimvo ezichaseneyo.
- Phulaphula ibalana elifutshane nengxoxo (ingxoxo zabadlali), eshwankathela iingongoma eziphambili.
- UkuFunda nokuBukela:
- Funda amanqaku ephephandaba, usebenzise ubuchule bokukrwaqula nokukhawuleza.
- Funda inoveli yonke imihla (imizuzu engama-30 ubuncinane) aze axoxe ngokujija inggondo kunye nokujija kwesakhiwo.
- Funda uqonde izicatshulwa zokubonwayo (imizobo/isibhengezo-ntengiso/iipowusta).
- Funda umdlalo olula okanye idrama.
- UkuBhala nokuNikezela:
- Sebenzisa inkqubo yokubhala (ukuCwangcisa/Phambi kokubhala, uYilo lokuqala, ukuHlaziya, ukuHlela, ukuVavanya, nokuNikezela).
- Bhala isishwankathelo senqaku lephephandaba.
- Bhala isincoko (esichazayo/esibalisayo, imihlathi emi-5) ngabalinganiswa/imixholo yeNoveli.
- Bhala itekisi ecengayo (umz. intetho/isibhengezo) evuselela iimpendulo ezinovakalelo.
- Bhala ileta yobuhlobo/idayari ehambelana nebali elifutshane.
- Bhala ingxoxo (dialogue), esebenzisa izivakalisi ezimbaxa.
- Izakhiwo neMigaqo yokuSetyenziswa koLwimi:
- Izinga lamaGama: Izibizo nje, izibizo esingakwaziyo ukuziphatha/ukuzibona , iziphawuli nezibaluli , izimelabizo.
- Izinga leZivakalisi: Isivumelanisi sentloko nesenjongosenzi , amaxesha alula , intetho nggo nengxelo ntetho.
- Upelo neempawu: Ikoma, isingxi, uphawu lombuzo/lokukhuza , iimpawu zocaphulo.
- UHlolo oluSesikweni:
- UMSEBENZI 1: IORALI (UkuFunda ngokuVakalayo, 20 amanqaku) (Qalwa Ikota 1, gqityezelwa Ikota 2).
- UMSEBENZI 2: UKUBHALA (Isincoko, 20 amanqaku).
- UMSEBENZI 3: IIMPENDULO KWIITEKISI (50 amanqaku) (Itekisi ebalisayo/enika ulwazi (20), ebonwayo (10), Izakhi nemigaqo (20)).
Ikota 2: Imiyalelo, iBali, UmBongo, neNgxelo yeMozulu
Ugxininiso: Le kota igxile kwiitekisi zonxibelelwano (imiyalelo, ingxelo yemozulu), kunye nesifundo soncwadi, elandelwa luvavanyo lwe-Semester 1.
- UkuPhulaphula nokuThetha (Iorali):
- Phulaphula uze uxoxe ngetekisi enika imiyalelo, unike imiyalelo ecacileyo.
- Phulaphula uze uxoxe ngebali kunye nombongo.
- Phulaphula uze uxoxe ngengxelo yemozulu, ethethelela izimvo zakhe.
- UkuFunda nokuBukela:
- Funda iresiphi/itekisi enika imiyalelo, uhlalutye iimpawu, kwaye ulandelelanise izivakalisi zemiyalelo edityanisiweyo.
- Funda ibali elifutshane, utolike aze axoxe ngomyalezo.
- Funda umbongo olula, uchonge iimpawu zombongo uze uqonde ifuthe lezafobe.
- Funda ingxelo yemozulu, ushwankathele itekisi uze utolike imbonakalo yemozulu.
- UkuBhala nokuNikezela:
- Bhala itekisi enika imiyalelo (umz. indlela yokwenza ikomityi yeti), usebenzisa iziyaleli (imperatives).
- Bhala ibali, uyile abalinganiswa abakholelekayo uze ulandelelanise izimvo ngengqiqo.
- Bhala umbongo usebenzisa imfanozandi (alliteration) kunye nesikweko (metaphor).
- Bhala itekisi enika ulwazi (umz. itshati yemozulu), unikezele ulwazi usebenzisa imephu, itshati, okanye igrafu.
- UMSEBENZI 4: UKUBHALA (Itekisi yonxibelelwano, 10 amanqaku) (Ubhalwa phambi kovavanyo).
- Izakhiwo neMigaqo yokuSetyenziswa koLwimi:
- Izinga lamaGama: Izimelabizo, uhlahlelo lwezibizo, amaxesha ezenzi , izihlomelo.
- Izinga leZivakalisi: Intloko-njongosenzi , izivakalisi ezilula nezimbaxa , intetho nggo/ingxelo ntetho.
- Intsingiselo: Izaci namaqhalo.
- UHlolo oluSesikweni:
- UMSEBENZI 1: IORALI (UkuFunda ngokuVakalayo, 20 amanqaku) ugqityezelwe.
- UMSEBENZI 4: UKUBHALA (Itekisi yonxibelelwano, 10 amanqaku).
- UMSEBENZI 5: UVAVANYO LWEEMPENDULO KWIITEKISI (50 amanqaku) (Umbuzo 1: Tekisi ebalisayo/enika ulwazi (20), Umbuzo 2: Ebonwayo (10), Umbuzo 3: UkuBhala isishwankathelo (5), Izakhi nemigaqo (15)).
Ikota 3: Iprojekthi yoBhala boYilo (CWP)
Ugxininiso: Le kota igxile kwiProjekthi yoBhala boYilo (CWP), equka uphando, ubhalo, kunye nokulungiselela intetho yomlomo eya kuqhutywa kwiKota 4.
- UkuPhulaphula nokuThetha (Iorali):
- Phulaphula uze uxoxe ngentsomi , ubonise ukusunduzana kokulungileyo nokubi.
- Thabatha inxaxheba kwingxoxo yobhalo lobugcisa (CWP), uxoxe ngenqanaba lesi-1: Uphando.
- Phulaphula uze uxoxe ngomdlalo omfutshane/idrama kunye nekhathuni/imicwe yekhathuni.
- UkuFunda nokuBukela:
- Funda intsomi, aze ashwankathele itekisi ngezivakalisi ezi-3 ukuya kwezi-5.
- Funda ulwazi olusekelwe kudidi loncwadi (isihobe, idrama, intsomi) ukwenzela uphando lweCWP (Inqanaba lesi-1).
- Funda isigxeko-ncomo somdlalo/idrama kunye nekhathuni/imicwe yokuhlekisa, etolika ulwazi olubonwayo.
- UkuBhala nokuNikezela:
- Bhala umzobo wabalinganiswa (character sketch), ugxile ekuphuculeni ulwimi nasekusebenziseni amaxesha ezenzi ngokuchanekileyo.
- CWP – Inqanaba 1: Uphando (10 amanqaku): Sebenzisa izazobe (iitshati, imephu yeengcinga) ukuhlanganisa ulwazi aze athathe amanqaku ngamazwi akhe.
- CWP – Inqanaba 2: Ukubhala (30 amanqaku): Bhala ubhalo olungenisayo (idrafti) kwiprojekthi, enolwazi ngesimboli, irejista, kunye neFomathi.
- Bhala ingxoxo/idrama encinci kunye nekhathuni/umcwe wekhathuni, esebenzisa ulwimi, imifanekiso, nezandi ngobugcisa.
- Izakhiwo neMigaqo yokuSetyenziswa koLwimi:
- Izinga lamaGama: lindidi zezichazi, izenzi namaxesha azo.
- Izinga leZivakalisi: Intetho nggo nengxelo ntetho, izixando zezenzi (mo evumayo/elandulayo).
- Intsingiselo: Amagama aneentsingiselo ezininzi.
- UHlolo oluSesikweni:
- UMSEBENZI 6: IPROJEKTHI YOKUBHALA (40 amanqaku) (Uphando (10) + Ubhalo (30)).
- UMSEBENZI 7: IORALI (Ingxelo ngeProjekthi, 20 amanqaku) (Qalwa Ikota 3, gqityezelwa Ikota 4).
Ikota 4: IiNtsomi, iMiyalelo, noMbongo
Ugxininiso: Ukugqityezelwa kweNgxelo yoMlomo kunye nohlaziyo lwezakhono zonke eziphambili ukulungiselela uVavanyo lokuPhela koNyaka.
- UkuPhulaphula nokuThetha (EzoMlomo):
- UMSEBENZI 7: IORALI (Ingxelo ngeProjekthi, 20 amanqaku) igqityezelwe.
- Phulaphula iintsomi, imiyalelo, kunye nemibongo.
- Yenza udliwanondlebe okanye intetho yomlomo, ebonisa ulwazi Iwabaphulaphuli abahlukeneyo.
- UkuFunda nokuBukela:
- Funda iintsomi, uxoxe ngezinye iziphelo kwaye ushwankathele itekisi ngezivakalisi ezi-5 ukuya kwezili-10.
- Funda isicatshulwa esiyalelayo (umz. iresiphi), ulandelelanise imiyalelo edityanisiweyo.
- Funda umbongo, utolike intsingiselo engumzekeliso uze uchonge izixhobo zohlalutyo (izifaniso, izikweko).
- UkuBhala nokuNikezela:
- Bhala intsomi, ubandakanye isifundo sokuziphatha uze usebenzise abalinganiswa abanamandla angaphezu kwawomntu wonke.
- Bhala ushwankathelo lwetekisi eyalelayo (ngamanqakwana/ngokomhlathi), usebenzisa amabinzana anxulumanyisayo.
- Bhala umbongo usebenzisa imfano-zandi (alliteration) kunye nesikweko (metaphor).
- UMSEBENZI 8: UKUBHALA (Itekisi yonxibelelwano, 10 amanqaku) (Ubhalwa phambi kovavanyo).
- Izakhiwo neMigaqo yokuSetyenziswa koLwimi:
- Izinga lamaGama: Izihlomelo (zobunjani, ezexesha, ezendawo).
- Izinga leZivakalisi: Izivakalisi ezimbaxa nezixandileyo, izixando zezenzi (Isixando sokwenza nesokwenziwa).
- Intsingiselo: Izifaniso, izikweko, Isimntwiso, isifanodumo, isimboli.
- UHlolo oluSesikweni:
- UMSEBENZI 7: IORALI (Ingxelo ngeProjekthi, 20 amanqaku) igqityezelwe.
- UMSEBENZI 8: UKUBHALA (Itekisi yonxibelelwano, 10 amanqaku).
- UMSEBENZI 9: UVAVANYO LOKUPHELA KONYAKA (50 amanqaku) (Umbuzo 1: Tekisi ebalisayo/enika ulwazi (20), Umbuzo 2: Ebonwayo (10), Umbuzo 3: UkuBhala isishwankathelo (5), Izakhi nemigaqo (15)).