Siswati LULWIMI LWEKUCALA LWEKWENGETA (FAL) eLibangeni lesi-6 uyimnyaka lebalulekile lefuna kutsi bafundzi bakhone kwenta kuchumana ngetintfo letiphatsekako, kucaphelisisa ngekufundza, nekusebentisa timiso telulwimi letitsintsa inshokutsi yelulwimi. Luhlelo lwekufundza luhlelekile ngetincenye letine letibalulekile: kuLalela nekukhuluma (Temlomo), kuFundza neKwehlwaya, kubhala neKwetfula, kanye netakhi netimiso telulwimi.
Le-athikili ichaza 2026 Siswati FAL LIBANGA 6 ATP, ichaza netikhatsi tekugcila emsebentini ngekwethemu ngayinye.
Siswati FAL LIBANGA 6 ATP 2026
Luhlelo Lwekufundza Ngekuchibiyela (ATP) luhlukaniswe ngethemu letine, ngekuhlola lokuhlelekile lokubekwe ngalendlela kute kuhlwe kutsi bafundzi bayatfutfuka yini ngelulwimi.
Ithemu 1: Emaphephandzaba, Inoveli lemfisha, netheksthi lehhungako
Ifokus: Ithemu igcile ekuhloliseni tidzaba tasemajenali/emalubiko, kubhala lokuhhungako, netimiso telulwimi letisisekelo.
- kuLalela nekukhuluma (Temlomo):
- Lalela umrhatjho nobe imibiko yetephephandzaba acocisane ngetindzaba letisematseni.
- Tfutfukisa kushayisana ngemicondvo lokuhlangene etintfweni letiyinselele abuye awusekele ngesizatfu lesicinile.
- Lalela inoveli lemfisha acocisane ngalokwenteka nobe umlayeto lotfolakala enovelini.
- Lalela itheksthi lehhungako (sib. sikhangisi sasemsakatweni) acocisane ngemibono leshayisana newakhe anike netizatfu.
- Lalela indzaba lemfisha kanye nenkhulumomphendvulwano.
- kuFundza nekwehlwaya:
- Fundza emathikili eliphephandzaba, afundzela kuvisisa, asebentisa tindlela tekufundza tekukha etulu (imibono lebalulekile) nekunyanyalata (imininingwane lesekelako).
- Fundza inoveli/sifundvo malanga onkhe (emizuzu le-30) acocisane ngemibono yetemibhalo letiyinselele naletingito/letifanelekile.
- Fundza abuye avise tibonwa (sikhangisi/iphositwa), acocisane ngemigomo yekwakheka (umbala, lizinga lebukhulu bemibhalo, nendlela imibhalo lesetjentiswe ngayo).
- Fundza umdlalo lolula.
- kuBhala nekwetfula:
- Sebentisa inchubo yekubhala (kuhlela, kubhala luhlaka, kubuyeketa, kuhlela kabusha, kufundza alungise emaphutsa, kwetfula) kuyo yonkhe imisebenti.
- Bhala sifinyeto se-athikili yeliphephandzaba ngemagama akhe.
- Bhala i-iseyi ngebaphali/ingcikitsi yenoveli (tindzima leti-5).
- Bhala itheksthi lehhungako (inkhulumo/sikhangisi), alete umbono abuye awusekele ngesizatfu lesicinile.
- Bhala incwadzi yebungani/idayari nenkhulumomphendvulwano.
- Takhi netimiso telulwimi:
- Lizinga lekusebenta ngemagama: Emabito lamvama nemabito mbici, sabito (telucobo netekukhomba), tijobelelo, sandziso (sesimo, sesikhatsi).
- Lizinga lekusebenta ngemisho: Sivumelwano senhloko nesento, tikhatsi tesento letilula (tikhatsi tesento lesengcile, sanyalo, lesitako), inkhulumongco nenkhulumombiko.
- Inshokutsi yemagama: Tisho netaga, bomcondvofana nabomcondvophika.
- Umsebentiluhlolo lohlelekile:
- UMSEBENTI 1: TEMLOMO (kufundza ngekuphimisa, 20 emamaki) (Ucala Ithemu 1, uphele Ithemu 2).
- UMSEBENTI 2: KUBHALA (i-iseyi, 20 emamaki) (Emkhatsini wethemu).
- UMSEBENTI 3: KUSEBENTA NGEMATHEKSTHI (50 emamaki) (Itheksthi lengemaciniso nalengewona emaciniso (20), Itheksthi yesibonwa (10), Takhi netimiso (20)).
Ithemu 2: Ticondziso, Indzaba, Inkondlo, netheksthi yelwati
Ifokus: Ithemu igcile etheksthini yeticondziso netemibhalombiko, kuhlola tindzaba netinkondlo, nekugcwalisa Iuluhlolo Iwekucala lweSimesta.
- kuLalela nekukhuluma (Temlomo):
- Lalela ticondziso (sib. iresiphi), anike ticondziso leticacile.
- Lalela indzaba nenkondlo, asebentisa likhono lekwetfula (sib. kuvakala kwelivi, kunyakata kwemtimba).
- Lalela umbiko wesimo selitulu, acocisane ngekubaluleka kwelwati.
- kuFundza nekwehlwaya:
- Fundza ireshife nobe ticondziso, ahlatiye timphawu, abuye ahlele ticondziso letihlangahlangene.
- Fundza indzaba nenkondlo, avisa tinongo tenkhulumo (figurative language).
- Fundza umbiko wesimo selitulu, ahlatiye imicondvo nendlela itheksthi lehlelekile ngayo.
- Inoveli/sifundvo malanga onkhe (emizuzu le-30).
- kuBhala nekwetfula:
- Bhala itheksthi yeticondziso (sib. lentiwa njani litiya), asebentise luhlaka lolufanele netindlela tekuhlela.
- Bhala indzaba (i-iseyi), ahlanganise imisho ibe tindzima letibumbene.
- Bhala inkondlo asebentise sifanamsindvo (alliteration) nesifaniso (simile).
- Bhala umbhalombiko (ishadi lesimo selitulu), akhetse tibonwa letifanele nalokucuketfwe.
- UMSEBENTI 4: KUBHALA (umbhalombiko, 10 emamaki) (Ubhaliwe ngembi kwesivivinyo).
- Takhi netimiso telulwimi:
- Lizinga lekusebenta ngemagama: Sabito (telucobo, tekukhomba), ticu, ticalo, tijobelelo, tento (tikhatsi tesento).
- Lizinga lekusebenta ngemisho: Sivumelwano senhloko nesento, inkhulumongco nenkhulumombiko, umuso loyinhloko nalokhontile.
- Tinongo Tenkhulumo: Tisho netaga, sifanamsindvo, sifaniso, sifanisongco.
- Umsebentiluhlolo lohlelekile:
- UMSEBENTI 1: TEMLOMO (kufundza ngekuphimisa, 20 emamaki) (Uphela abuye arekhodwe).
- UMSEBENTI 4: KUBHALA (umbhalombiko, 10 emamaki).
- UMSEBENTI 5: SIVIVINYO LESILAWULWAKO (Kusebenta ngematheksthi, 50 emamaki) (Umbuto 1: Ithektshi lengemaciniso nalengewona emaciniso (20), Umbuto 2: Itheksthi yesibonwa (10), Umbuto 3: Kubhala sifinyeto (5), Umbuto 4: Takhi netimiso (15)).
Ithemu 3: Umklamo Wembhalo Wekuticambela (MKP)
Ifokus: Ithemu igcile emsebentini weMKP (Lucwaningo, kubhala), nekulungiselela kwetfula ngetemlomo lokutawentiwa kuthemu 4.
- kuLalela nekukhuluma (Temlomo):
- Lalela tinganekwane (tinganeko, tinsumansumane), abuye ahlanganise tindzaba netemibhalo nempilo yakhe.
- Lalela abuye atibandzakanye kutingcoco letimfishane letiphatselene nemklamo weMKP (Sinyatselo 1: Lucwaningo).
- Lalela umdlalo (terama) kanye nemakhathuni.
- kuFundza nekwehlwaya:
- Fundza tinganekwane, akhulume ngesakhiwo, ludvweshu, nendzaba.
- Fundza lwatilucwaningo (Sinyatselo 1) lomayelana neluhlobo lwetemibhalo (inkhondlo/inganekwane/umdlalo).
- Fundza umdlalo kanye nemakhathuni ahlolisise imibono leyahlukile.
- Inoveli/sifundvo malanga onkhe (emizuzu le-30).
- kuBhala nekwetfula:
- Bhala sikeshi sebalingisi (character sketch) kute acatjaniswe balingisi labehlukahlukene.
- MKP – Sinyatselo 1: Lucwaningo (10 emamaki): Sebentisa tibonwa (tibonwa netibonwa letichazako) kuhlanganisa lokutfotfolwe lucwaningweni.
- MKP – Sinyatselo 2: Kubhala (30 emamaki): Bhala luhlaka (draft) lwekugcina lweMKP, alungise kahle lupelomagama, tikhatsi tesento, nekuchumanisa imisho ibe tindzima letibumbene.
- Bhala indzaba (iseyi), nkhulumomphendvulwano (umdlalo lonkhundlanye), kanye nekhathuni/siceshana semahlaya.
- Takhi netimiso telulwimi:
- Lizinga lekusebenta ngemagama: Tichasiso, tento, sibanjalo (leliphikako), tandziso (sandziso sesimo, sendzawo).
- Lizinga lekusebenta ngemisho: Sibanjalo, imphambosi yekwenta/yekwentiwa, inkhulumongco nenkhulumombiko, imisho lemcoka nalekhontile.
- Timiso Tenkhulumo: Sifanisongco, sifaniso, kumuntfutisa.
- Umsebentiluhlolo lohlelekile:
- UMSEBENTI 6: KUBHALA UMKLAMO WEMBHALO WEKUTICAMBELA (40 emamaki) (Lucwaningo (10) + Kubhala (30)).
- UMSEBENTI 7: TEMLOMO (kwetfula ngemklamo, 20 emamaki) (Ucala Ithemu 3, uphele Ithemu 4).
Ithemu 4: Inganekwane, Ticondziso, netinkondlo
Ifokus: Kugcwalisa umsebenti wekwetfula ngetemlomo nekubuyeketa onkhe emakhono ekulungiselela sivivinyo sekugcina semnyaka.
- kuLalela nekukhuluma (Temlomo):
- UMSEBENTI 7: TEMLOMO (kwetfula ngemklamo, 20 emamaki) uphele abuye arekhodwe.
- Lalela tinganekwane (insumansumane/inganeko), ticondziso, netinkondlo.
- Kulingisa inkhulumoluhlolo (interview) eklasini nekumaketela tetfulo (presentation).
- kuFundza nekwehlwaya:
- Fundza tinganekwane, acocisane ngemibono leyehlukile nekubuka tintfo.
- Fundza itheksthi yeticondziso (sib. iresiphi), ahlatiye timphawu tetheksthi.
- Fundza inkondlo, ahlatiye tinongo tenkhulumo (kumuntfutisa, sifaniso, sifanisongco).
- kuBhala nekwetfula:
- Bhala inganekwane (insumansumane/inganeko) ahlanganisa nesifundvo sekutiphatsa asebentise balingisi labangaphili.
- Bhala sifinyeto seticondziso (sib. kwakha lithoyizi ngetintfo letilahliwe).
- Bhala inkondlo asebentise sifanamsindvo, sifaniso, sifanisongco.
- UMSEBENTI 8: KUBHALA (umbhalombiko, 10 emamaki) (Ubhaliwe ngembi kwesivivinyo).
- Takhi netimiso telulwimi:
- Lizinga lekusebenta ngemagama: Tichasiso (tekuhumusha netelizinga), tandziso (sandziso sesimo, sesikhatsi, sendzawo).
- Lizinga lekusebenta ngemisho: Imisho lecondzile nalemagalagala, imphambosi yekwenta/yekwentiwa, inhloko nemcoka (subject/object).
- Timiso Tenkhulumo: Tifaniso, sifanisongco, kumuntfutisa.
- Umsebentiluhlolo lohlelekile:
- UMSEBENTI 7: TEMLOMO (kwetfula ngemklamo, 20 emamaki) uyarekhodwa.
- UMSEBENTI 8: KUBHALA (umbhalombiko, 10 emamaki).
- UMSEBENTI 9: SIVIVINYO SEKUPHELA KWEMNYAKA (Kusebenta ngematheksthi, 50 emamaki) (Umbuto 1: Ithektshi lengemaciniso nalengewona emaciniso (20), Umbuto 2: Itheksthi yesibonwa (10), Umbuto 3: Kubhala sifinyeto (5), Umbuto 4: Takhi netimiso (15)).